Istraživanje na temu “Utvrđivanje stavova građana o institucionalnom smještaju starijih osoba” realizovano je u periodu od 20. jula do 4. avgusta 2022. godine. Cilj istraživanja je bio utvrđivanje stavova građana o smještaju starijih osoba u ustanove za pružanje ove usluge, odnosno na koji način građani doživljavaju život u domu, ali i kako gledaju na donošenje odluke o smještaju. Na osnovu velikog interesovanja koje vlada za smještaj u Domu i svakodnevne komunikacije sa starijima i njihovim porodicama, hipoteze su bile sledeće:
-
Većina ispitanika će imati pozitivan stav o domskom smještaju.
-
Ambivalentan stav ispitanika očekivan je za tvrdnje koje se odnose na smještaj roditelja u dom, kao i sopstveni izbor boravka u domu.
-
Većina ispitanika će imati pozitivan stav o većem ulaganju u dalji razvoj usluga podrške za život u zajednici, u poređenju sa ulaganjem u izgradnju novih domova.
Istraživanje je sprovedeno distribucijom i popunjavanjem online upitnika (google forms), koji su za potrebe istraživanja kreirali zaposleni JU Dom starih “Podgorica”.
Uzorkom je obuhvaćeno 600 ispitanika (od čega 355 žena i 245 muškaraca) iz 21 opštine, uzrasta od 15 do 75 godina. Od ukupnog broja 89.6% ispitanika živi u gradu, dok preostalih 10.4% živi na selu. Među ispitanicima bilo je najviše (49%) onih koji su oženjeni/udati/žive sa partnerom/kom. Nešto manje (45.3%) je bilo onih koji su neoženjeni/neudati/ne žive sa partnerom/kom, a najmanji procenat je onih koji su razvedeni/e ili udovci/udovice. Čak 55.2% ispitanika ima završen fakultet, dok je 34% onih sa završenom srednjom školom. Daleko manji procenat je onih koji su završili višu školu, osnovnu ili zanat. U istraživanju je učestvovalo 72.8% ispitanika koji su zaposleni, od preostalog dijela ispitanika najviše je studenata i trenutno nezaposlenih. Na pitanje da li su korisnici neke usluge podrške, najveći broj ispitanika odgovorio je da nisu, njih ukupno 96.2%. U najvećem procentu ispitanici (91.2%) održavaju redovan kontakt sa članovima uže i šire porodice. Samo 26 ispitanika je odgovorilo pozitivno na pitanje da li je neko od Vaših članova uže ili šire porodice smješten u domu za stare. Kada je u pitanju informisanost ispitanika, oni su u najvećem procentu (65.2%) u proteklih pola godine čitali ili slušali informacije o domskom smještaju. 76.2% ispitanika je čulo da se u Podgorici otvara Dom starih, dok je 21% onih koji nisu upoznati sa tim.
Analiza podataka dobijenih na Likertovoj skali obuhvatila je deskriptivnu analizu, tačnije određivanje frekvencija pojedinih kategorija na skali, uz grafički prikaz rezultata. Istraživanjem se došlo do sledećih rezultata:
-
Ispitanici su u najvećoj mjeri (36.3%) u potpunosti saglasni sa tvrdnjom da ljudi treba da se smjeste u dom samo onda kad o njima nema ko da brine.
-
Ispitanici se u najvećem procentu (54.3%) uopšte ne slažu sa tvrdnjom da djeca koja dozvole ili sama smjeste roditelje u dom, nisu dobra djeca.
-
Ispitanici su u najvećem procentu (52%) u potpunosti saglasni sa tvrdnjom da je dom mjesto gdje stariji imaju kvalitetan život, brigu, njegu i pažnju stručnog osoblja.
-
Sa tvrdnjom da je potpuno normalno da starija osoba koja ima porodicu, ali ne želi da opterećuje djecu, samostalno odluči da ide u dom, saglasno je 396 ispitanika, tj. 66% ukupnog uzorka.
-
79.2% ispitanika se uopšte ne slaže sa tvrdnjom da je dom starih mjesto za siromašne ljude.
-
Značajno manja odlučnost ispitanika uočena je kod tvrdnje koja se odnosi na to da bi, u slučaju da njihovi roditelji odluče da idu u dom to prihvatili bez osjećaja krivice. Iako se 34.7% ispitanika u potpunosti slaže, nije zanemarljiv udio onih koji su neodlučni (23.5%) kao i onih koji se uopšte ne slažu (17.3%).
-
Ispitanici su u najvećem procentu informisani da stariji imaju kontakt sa zajednicom i mogu izlaziti iz doma. Takođe, 73.8% ispitanika smatra da članovi porodice i dalje mogu da brinu o svojim najbližim i da ih redovno obilaze ili provode vikende sa njima, bez obzira što su smješteni u domu.
-
36.8% ispitanika može sebe da zamisli u domu u budućnosti, dok je 19% onih koji se uopšte ne vide u domu. Nije zanemarljiv ni procenat onih koji su neodlučni, tačnije koji se i slažu i ne slažu sa navedenim (20.7).
-
Ispitanici su u najvećem procentu (39.5%) u potpunosti saglasni sa tvrdnjom da stanari doma imaju bogat društveni, kulturni i rekreativni sadržaj.
-
Kod tvrdnje da su zloupotrebe, krađe, neadekvatna njega i uskraćivanje osnovnih prava česta pojava u domovima, 27.3% je onih koji se i slažu i ne slažu, dok je zbor onih koji se uopšte ne slažu i ne slažu 62.7%.
-
Ispitanici su u najvećem procentu (59.5%) pokazali razumijevanje za djecu koja odluče da instituconalno zbrinu teško oboljele roditelje, usled sopstvene iscrpljenosti i nemoći.
-
Ispitanici na tvrdnju da je bolje platiti nekoga da brine o starijima kod kuće nego ih smjestiti u dom, u malom procentu izražavaju slaganje. Najbrojniji su oni koji se i slažu i ne slažu (33%), nakon čega je najviše onih koji se uopšte ne slažu (28.8%), dok je onih koji se ne slažu 16.3%. Slične rezultate dobili smo i kod tvrdnje da treba ulagati mnogo više u razvijanje usluga podrške za starije da ostanu kod kuće, nego u gradnju novih domova. Tu je takođe najviše onih koji se i slažu i ne slažu (31.3%), 26.3% je onih koji se uopšte ne slažu, 13.7% onih koji se ne slažu, dok je onih koji se u potpunosti slažu i slažu ukupno 28.6%.
-
Čak 82.2% ispitanika je u potpunosti saglasno da dom treba da postoji u svakoj većoj opštini, kao sigurno i bezbjedno mjesto za sve starije kojima je neophodna svakodnevna briga i njega.
Detaljniji prikaz rezultata, preporuke i ograničenja sprovedenog istraživanja možete pronaći u nastavku.